Ponad 1,3 mln z NCN na projekty naszych naukowców

Zjawisko opętania odnosi się do zmiany zachowania i poczucia tożsamości, przypisywanej wpływom sił nadprzyrodzonych. Opętani poszukują zwykle pomocy księży w nadziei, że poddanie się egzorcyzmowi przywróci im poczucie kontroli nad ciałem, mową lub umysłem. W Polsce istnieją grupy chrześcijańskie oferujące indywidualne i zbiorowe praktyki egzorcyzmów. Badania pokazują, że w historii życia opętanych występują często doświadczenia traumatyczne, np. nadużycie emocjonalne, fizyczne lub seksualne, chociaż osoby te rzadko łączą wydarzenia urazowe z opętaniem. Skupianie się na doświadczeniu opętania i egzorcyzmach może opóźnić leczenie, odwracać uwagę od problemów w rodzinie oraz mieć potencjalnie re-traumatyzujący efekt w przypadku osób z historią nadużyć. Chociaż opętanie cieszy się zainteresowaniem antropologów, to brakuje badań psychologicznych na grupie osób opętanych, pomimo faktu, że objawy związane z opętaniem są opisywane w klasyfikacjach psychiatrycznych.

Dzięki środkom z NCN dr Igor Pietkiewicz z Wydziału Zamiejscowego w Katowicach przebada 40 członków grup chrześcijańskich, które z powodu opętania korzystają z pomocy egzorcystów. Wezmą oni udział w wywiadzie pogłębionym, wywiadzie diagnostycznym i badaniu psychiatrycznym.

Głównymi celami tego projektu są: analiza i usystematyzowany opis zjawisk i objawów towarzyszących opętaniu, porównanie różnych obrazów klinicznych z kryteriami diagnostycznymi różnych zaburzeń, analiza zmian świadomości i zachowania pod kątem pamięci, poczucia kontroli, towarzyszącego afektu oraz innych objawów istotnych klinicznie, jak również prześledzenie sposobów, w jakie badani nadają znaczenie swoim doznaniom i szukają pomocy.

Celem projektu jest określenie wpływu płynności percepcyjnej oraz płynności wynikającej z pobudzenia sieci semantycznej na powstawanie intuicyjnych sądów. Dzieki dofinansowaniu z NCN dr Joanna Sweklej przeprowadzi serie badań eksperymentalnych, w których wykorzysta niezależne manipulacje wpływające na oba rodzaje płynności i zmierzy, w jaki sposób oddziałują na trafność i pewność intuicyjnych sądów.

Podstawową hipotezą przyjętą w tym projekcie jest zatem ta, że zarówno płynność percepcyjna, jak i płynność przetwarzania niezależnie wpływają na powstawanie intuicyjnych sądów na temat spójności semantycznej. Określenie siły i kierunku tego wpływu pomoże w lepszym zrozumieniu mechanizmów powstawania intuicyjnych sądów.

Autoafirmacja to potwierdzenie ogólnej wartości własnej osoby, dokonywane poprzez odwołanie się do jakiegoś pozytywnego aspektu Ja, koncentrację na swoich mocnych stronach bądź też wyrażanie wartości, w które wierzymy i z którymi się utożsamiamy. Co wzmacnia a co ogranicza skuteczność autoafirmacji? Jaki jest mechanizm? Czy efekty stosowania takich strategii są długofalowe?

Dzięki dofinansowaniu z NCN mgr Patryk Łakuta z Wydziału Psychologii w Warszawie sprawdzi, czy koncentracja na mocnych stronach i cenionych wartościach może prowadzić do redukcji stresu, objawów depresji i lęku oraz poprawy psychologicznego dobrostanu u osób chorych na łuszczycę.

Teoria rozproszenia odpowiedzialności zakłada, że im więcej osób przygląda się jakiemuś krytycznemu zdarzeniu (np. wypadkowi samochodowemu lub napaści), tym mniejsza jest szansa na udzielenie pomocy jego ofierze, ponieważ osobista odpowiedzialność za podjęcie reakcji „rozprasza” się pomiędzy wszystkich obserwatorów. Liczne badania pokazały, że sytuacji, w których może dojść do rozpraszania się odpowiedzialności jest bardzo wiele – począwszy od realnego zagrożenia zdrowia i życia ofiary wypadku aż po zdarzenia życia codziennego, takie jak pomoc przy obsłudze sprzętu komputerowego czy przytrzymanie drzwi. Jest jednak stosunkowo mało badań, które pokazywałyby, jakie są mechanizmy związane z rozproszeniem odpowiedzialności w przestrzeni internetu. Internet zaś – w szczególności portale społecznościowe – staje się miejscem, w którym bardzo wielu ludzi wchodzi w rozmaite interakcje społeczne. Jest on także przestrzenią, w której jedni internauci wystosowują różnego rodzaju prośby o pomoc wobec innych użytkowników.

Środki finansowe z NCN pozwolą mgr. Jakubowi Kusiowi z II Wydziału Psychologii we Wrocławiu sprawdzić, jakie mechanizmy są sprzyjające pojawianiu się procesów rozproszenia odpowiedzialności w internecie (w sytuacji brutalnej agresji wobec jednego z użytkowników) oraz jakich mechanizmów oddziaływań społecznych można użyć do tego, aby je zminimalizować.