Prawie 4,5 mln zł z NCN dla naszych naukowców

Negatywne emocje mogą wpływać na nasze zachowania żywieniowe na dwa sposoby: (1) zwiększać pragnienie zjedzenia smacznych pokarmów, które często są niezdrowe i (2) osłabiać odgórną kontrolę nad zachowaniem, która pomaga nam wybierać zdrową żywność. W niewielu badaniach próbowano oddzielić te dwie potencjalne ścieżki, a ich poszczególny udział w tego typu zachowaniach żywieniowych pozostaje nieznany.

Dzięki środkom z NCN prof. Anna Brytek-Matera z Wydziału Zamiejscowego w Katowicach zbada, w jaki sposób negatywny afekt prowadzi do nieadaptacyjnych zachowań żywieniowych oraz oceni udział każdej z wyżej wymienionych ścieżek w ich występowaniu. Badania dostarczą unikalnej wiedzy teoretycznej i empirycznej o dużym znaczeniu dla lekarzy, psychoterapeutów, dietetyków, psychodietetyków i innych specjalistów sektora opieki zdrowotnej.

Projekt będzie realizowany we współpracy z prof. Jamesem J. Grossem ze Stanford University – wybitnym ekspertem w dziedzinie regulacji emocji.

Ekspozycja w wyobraźni jest uważana za jedną z najskuteczniejszych technik terapii problemów lękowych. W ostatnich latach ekspozycja w wyobraźni zyskała jednak silną konkurencję – technikę zwaną „wyobrażenie ze zmianą scenariusza”. Zgodnie z najnowszymi badaniami technika ta pomaga zredukować nie tylko problemy lękowe, lecz także szereg problemów wynikających z awersyjnych doświadczeń z dzieciństwa. Wyobrażenie ze zmianą scenariusza jest stosowane przede wszystkim w terapii schematu, należącej do najbardziej popularnych i obiecujących kierunków psychoterapii poznawczo-behawioralnej.

W ramach projektu prof. Jarosław Michałowski z Wydziału Zamiejscowego w Poznaniu porówna neuronalne i psychologiczne mechanizmy działania oraz skuteczność „ekspozycji w wyobraźni” i „wyobrażenia ze zmianą scenariusza” u osób z wysokim poziomem lęku przed porażką. Uzyskane wyniki przyczynią się do uzyskania ważnych informacji w dziedzinie badań nad mechanizmami i skutecznością psychoterapii.

Celem projektu jest zbadanie paradoksu polegającego na tym, że osoby bardzo zaangażowane w pewne kwestie czasem spoczywają na laurach lub ulegają pokusom. Obserwujemy na przykład, że wegetarianin kupuje skórzane buty albo że sportowiec po odbytym treningu zapala papierosa.

Ludzie angażują się w pewne aktywności, ponieważ są one ważne dla ich tożsamości – czyli dla tego, jak określają, kim chcą się stać. Przykładowy cel, to bycie dobrym akademikiem, dobrym rodzicem lub osobą dbającą o środowisko. Aby zrealizować go, ludzie podejmują różne aktywności. Na przykład osoba oddana kwestii bycia dobrym rodzicem może kupować swojemu dziecku wygodne ubrania, gotować mu zdrowe posiłki lub spędzać z nim popołudnia. W sytuacji, kiedy uzna ona, że spełniła się jako rodzic, doznaje stanu kompletności.

Dzięki środkom z NCN prof. Katarzyna Byrka z II Wydziału  Psychologii we Wrocławiu zbada, czy stan kompletności wpływa na uleganie pokusom, które często stoją w konflikcie do głównego celu. Ponadto postara się wykazać, że stan niekompletności chroni od pokus. Sprawdzone zostanie również, czy stan kompletności i niekompletności wpływa na wytrwałość w realizowaniu ważnych celów.