Migrants as Agents of Change
W ostatnich latach zagadnienie migracji pojawia się w mediach niemal każdego dnia. Niedawny Brexit stał się kolejnym przyczynkiem do dyskusji na ten temat i postawił nowe wyzwania przed Unią Europejską. Książka „Migrants as Agents of Change. Social Remittances in Enlarged European Union” [Migranci jako agenci zmiany. Społeczne przekazy migracyjne w powiększonej Unii Europejskiej] autorstwa Izabeli Grabowskiej i in. omawia społeczne i kulturowe aspekty migracji między Polską i Wielką Brytanią.
Społeczne przekazy migracyjne
W dotychczasowych publikacjach dużo miejsca poświęcono ekonomicznym skutkom migracji, zapominając, że pieniądz to nie jedyna kategoria, w jakiej należy rozpatrywać to zjawisko. Migranci przenoszą także wiedzę, umiejętności, kodeksy zachowania, normy, wartości, praktyki i kapitał społeczny.
Autorzy książki skupili się na niemonetarnych czyli społecznych przekazach migracyjnych. Omawiają społeczne i kulturowe następstwa migracji z krajów Europy Centralnej i Wschodniej do krajów Zachodniej Europy, która stała się możliwa po powiększeniu Unii Europejskiej w 2004 roku.
Na przestrzeni lat wykształcił się i rozwinął złożony proces generujący społeczne przekazy migracyjne oraz dyfuzję kulturową pomiędzy „nowymi” i „starymi” członkami EU. Jedni osiedlili się w krajach UE przyjmujących migrantów, inni przystąpili do swego rodzaju cyklicznej migracji lub powrócili do swych rodzinnych krajów.
Książka śledzi z dużą dokładnością, co się dzieje, gdy Polacy stykają się z nowymi okolicznościami, jak odnajdują się w nowych, nieznanych warunkach, co uznają za pozytywne i potencjalnie wartościowe, gdy już zaczynają poznawać szczegóły brytyjskiego życia towarzyskiego. Jednocześnie badają czy i jak migranci wpływają na swoje rodzinne społeczności.
Wpływ migrantów na lokalne społeczności
Autorzy pokazują, że lokalni mieszkańcy postrzegają migrację jako ogólne zjawisko społeczne, a nie jako nowy trend; jako proces, gdzie ludzie idą za przykładem innych, którzy już wcześniej zdecydowali się na migrację. Skutki migracji postrzegane są tendencyjnie. Z jednej strony migracja widziana jest jako czynnik modernizujący lokalne miejscowości (np. poprzez kreowanie nowych miejsc pracy i podwyższenie jakości życia). Z drugiej strony, jako czynnik wpływający negatywnie na lokalne społeczności (np. jako zjawisko przyczyniające się do rozłamu życia rodzinnego).
Podobnie powszechne nastawienie lokalnych mieszkańców do idei i zachowań przyniesionych z zagranicy jest raczej ambiwalentne. Zakres lokalnego oddziaływania społecznych przekazów migracyjnych zależy od ich „społecznie użytecznej roli” w społeczności i od siatki kontaktów wśród lokalnych mieszkańców. Jednocześnie społeczne przekazy migracyjne często spotykają się z oporem lokalnych mieszkańców, bardziej ze względu na ogólny konserwatyzm lokalnych społeczności niż ze względu na istotę samych kulturowych i społecznych przekazów.
Naukowcy prezentują jednak dowody na to, że w odpowiednich warunkach migranci mogą działać jako agenci zmiany poprzez transfer społecznych przekazów. By to nastąpiło muszą być ciągle aktywni zarówno w społecznościach, z których się wywodzą, jaki i tych, w których się osiedlili jako imigranci. Muszą mieć szeroką siatkę kontaktów i cieszyć się pewną dozą lokalnego społecznego uznania (co niekoniecznie przekłada się na ich wysoką pozycję społeczną na co dzień), by móc szerzyć formy zmian społecznych dotyczących idei i praktyk.
Publikacja ukazała się w ramach serii Migration, Diasporas and Citizenship wydawnictwa Palgrave Mcmillan.
Rekomendacje
„Ważny wkład do dyskusji o migracji i zmianach społecznych. Na podstawie interdyscyplinarnych, podłużnych badań naukowych, Izabela Grabowska i jej współpracownicy dokładnie ukazują rzeczywisty proces transferu społecznych przekazów. W świecie, w którym rządy krajów wysyłających emigrantów coraz częściej oczekują od swych obywateli przebywających na obczyźnie ekonomiczno-społecznego wkładu, ta książka jest niezastąpionym kompendium wiedzy o tym, jak i kiedy innowacja, lub opór przed nią, następuje”.
Peggy Levitt, Harvard University
„Ta oryginalna i dająca do myślenia książka przygląda się ludziom, którzy powracają w rodzinne strony po okresie życia za granicą. Bada dlaczego niektórzy z nich wpływają na lokalne opinie i zachowania, podczas gdy innym się to nie udaje. Dzięki wyczerpującym, podłużnym badaniom etnograficzno-socjologicznym w Polsce i Wielkiej Brytanii, książka stanowi przełomowy wkład w literaturę dotyczącą społecznych przekazów migracyjnych i zmian inicjowanych przez migrantów”.
Anne White, University College London
O autorce
Prof. dr hab. Izabela Grabowska – socjolog i ekonomista. Zajmuje się badaniem rynku pracy, rozwojem i migracjami, ze szczególnym uwzględnieniem transferu kompetencji oraz przechodzeniem osób młodych z edukacji na rynek pracy. Publikuje na temat karier zawodowych osób mobilnych, transferu kwalifikacji, młodych na rynku pracy, społecznych przekazów migracyjnych.
Współpracuje z Ośrodkiem Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego. Jest wiceprzewodniczącą zarządu IMISCOE Research Network [Międzynarodowej Sieci Badawczej ds. Migracji, Integracji i Spójności Społecznej]. Współpracuje z Ernst & Young Business School w Bolonii w zakresie kształcenia Publicznych Służb Zatrudnienia, głównie EURES, europejskim portalem mobilności zawodowej. Doradza Powiatowym Urzędom Pracy w kwestiach związanych z profilowaniem ścieżek zawodowych osób bezrobotnych oraz ewaluowaniem praktyk rynku pracy. Jest ekspertem narodowym dla Komisji Europejskiej w nowej Europejskiej Klasyfikacji Kwalifikacji, Kompetencji i Zawodów ESCO.
Pracuje na Wydziale Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu SWPS. Jeste kierownikiem Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich oraz ośrodka badawczego Młodzi w Centrum LAB.
Zobacz również: Paczki przyjaciół i migracje »