28. Festiwal Nauki

Niedziela, 22 września

1. 11.00–12.00

   Alternatywne proteiny zamiast tradycyjnych białek odzwierzęcych. Dlaczego warto? Jak zachęcić konsumentów?

   wykład, sala S305

   Tradycyjne źródła białka w diecie, czyli mięso i nabiał, można zastąpić innymi białkami, na wytworzenie których zużywa się znacząco mniej energii, wody czy innych zasobów środowiskowych. Nowe rodzaje żywności z alternatywnych źródeł białka są produkowane z mikroalg, różnych rodzajów grzybów, insektów, rzepaku, a także innych roślin i mikroorganizmów. Dowiedz się, jak zamiana w diecie tradycyjnych białek na białka alternatywne wpływa na zdrowie fizyczne i psychiczne. Jakie kompetencje, przekonania, emocje, normy społeczne i kulturowe kształtują zachowania żywieniowe ludzi? Jak jest z akceptacją spożywania alternatywnych białek w Polsce w porównaniu z Norwegią, Danią, Niemcami czy Włochami? Jak i dlaczego namówić koleżankę na spróbowanie chipsów wysokobiałkowych ze świerszcza lub mącznika, a kolegę do zamiany burgera z wieprzowiny na burgera z białka z rzepaku i soi?

   prof. dr hab. Aleksandra Łuszczyńska
2. 12.00–13.00

   Inspiracje i działania na rzecz klimatu

   debata, sala S305

   Podczas debaty omówione zostaną teoretyczne aspekty projektowania działań proekologicznych, a także praktyczne zastosowania i zalety odpowiedzialnego designu.

   Paulina Grabowska
   Natalia Boitot
   dr Marzena Cypryańska-Nezlek
   
   Piotr Firan (moderator)
3. 13.00–14.00

   Nie patrz w górę. O strachu przed własnym strachem w obliczu wyzwań środowiskowych

   wykład, sala S305

   Wykład dotyczy społecznych reakcji na wyzwania i zagrożenia związane ze stanem klimatu i środowiska, a jego tytuł nawiązuje do filmu „Don’t look up” Adama McKaya. W ostatnim czasie można odnieść wrażenie znużenia tematem zmiany klimatu i zagrożeń środowiskowych, choć ich powaga wcale nie jest mniejsza, niż była kilka lat temu. Przeciwnie, ostrzeżenia naukowców są coraz bardziej niepokojące. Dlaczego więc ludzie tak często odwracają wzrok od tych zagrożeń? W trakcie wykładu zapoznasz się z wynikami badań dotyczących reakcji na zagrożenia środowiskowe, sposobów radzenia sobie ze stresem i odporności psychicznej. Czy rzeczywiście zmiana klimatu wywołuje depresję klimatyczną? Czy w ogóle powinniśmy używać tego terminu? Czy lęk ekologiczny jest niepożądany, czy przeciwnie – spełnia ważne funkcje adaptacyjne? Zrozumiesz rolę działań na rzecz środowiska, a także związane z nimi korzyści społeczne i osobiste. Choć wykład będzie dotyczyć wyzwań i zagrożeń, które często przytłaczają i przygnębiają, celem prelegentki nie jest straszenie ani tworzenie apokaliptycznych wizji. Przeciwnie, chce zwrócić uwagę na to, że – wbrew potocznym opiniom – nie jest za późno na działanie. To wykład o konstruktywnej nadziei, sile współpracy i wspólnoty ludzkiej, a także znaczeniu i sensie działań prośrodowiskowych i prospołecznych.

   dr Marzena Cypryańska-Nezlek
4. 13.00–14.00

   Psychologia i ekonomia w zachowaniach biznesowych

   wykład, sala S201

   Sukces w biznesie zależy nie tylko od ekonomicznych prawidłowości na konkurencyjnym rynku, ale także od psychologicznych mechanizmów zachowań konsumentów. Przeanalizujemy trzy z nich. Pierwszy to efekt posiadania, który sprawia, że bardziej cenimy rzeczy, które są naszą własnością, niż te, które do nas nie należą. Ten efekt stanowi podstawę skutecznych strategii marketingowych, które wzmacniają przekazy perswazyjne. Na przykład konsumenci są bardziej skłonni do zachowania produktów, które już posiadają, co zwiększa lojalność wobec marki. Drugą istotną właściwością jest doświadczanie uczciwości lub jej braku na rynku. Relacje między klientem a sprzedawcą postrzegane jako uczciwe wzmacniają pozytywne interakcje i zaufanie. Z kolei brak uczciwości może zniszczyć fundamentalne prawidłowości ekonomiczne, wpływając negatywnie na decyzje zakupowe konsumentów. Trzeci mechanizm to efekt negatywności: negatywne zdarzenia silniej na nas oddziałują niż pozytywne. Zjawisko to wykorzystuje się w strategiach marketingowych poprzez koncentrację na negatywnych cechach konkurencji, co może zwiększyć afekt do własnej marki. Działa to również w relacjach międzyludzkich – negatywne doświadczenia mają większy wpływ na nasze postrzeganie i decyzje. Dzięki znajomości tych trzech mechanizmów psychologicznych można skuteczniej poruszać się po konkurencyjnym rynku, lepiej pojmować rzeczywistość ekonomiczną i społeczną oraz świadomie je kształtować. Analiza tych aspektów pomaga zrozumieć, dlaczego konsumenci podejmują określone decyzje i jak można wpływać na ich zachowania, co jest kluczowe dla sukcesu w biznesie.

   prof. dr hab. Andrzej Falkowski
5. 14.00–14.45

   Dlaczego produkty i usługi cyfrowe powinny być projektowane w sposób zrównoważony? Czym jest Sustainable Digital Design?

   wykład, sala S305

   Zrównoważony rozwój to zaspokajanie potrzeb obecnych pokoleń w sposób, który nie ogranicza możliwości przyszłych generacji. Niestety, rozwój technologii cyfrowych, choć pełen obietnic, przyczynia się do pogłębiania kryzysu klimatycznego – branża technologiczna generuje ślad węglowy porównywalny z emisjami cywilnego sektora lotniczego. W publicznym dyskursie zrównoważony rozwój często redukuje się do kwestii ekologicznych, podczas gdy Agenda ONZ 2030 kładzie nacisk na szerokie spektrum zagadnień, takich jak dostępność cyfrowa, równość płci, równość w dostępie do technologii i edukacji, a także zdrowie i dobrostan. Te aspekty są kluczowe dla zrównoważonego rozwoju w kontekście projektowania nowych technologii. Jak zatem design i podejście do projektowania produktów oraz usług cyfrowych mogą wspierać równowagę i budować lepszy świat?

   Martyna Mrozek
6. 14.00–15.00

   Korupcja jako zjawisko społeczne. Jak ją badać, jak na nią reagować?

   debata, sala S201

   Korupcja jest kojarzona najczęściej z łapówkami wręczanymi funkcjonariuszom publicznym (politykom, urzędnikom policjantom itd.). Polacy rzadziej łączą korupcję z innymi karalnymi zachowaniami, takimi jak płatna protekcja czy handel wpływami. Jeszcze rzadziej korupcja kojarzy nam się ze zjawiskami, które nie podpadają pod kategorię przestępstw, ale na gruncie nauk społecznych są tradycyjnie uznawane za formy korupcji. Należy do nich korupcja polityczna, której przejawem są na przykład różne „transakcje” między partiami politycznymi tworzącymi rząd – wcale nie muszą być nielegalne, choć mogą być postrzegane jako nieetyczne. Innym takim zjawiskiem jest zawłaszczenie państwa (ang. state capture). Pojęcie to opisuje cały system zależności między światem polityki, administracji i różnych grup interesów, które dzięki określonym rozwiązaniom prawnym są w stanie kontrolować funkcjonowanie państwa. Jeszcze innym interesującym zjawiskiem jest „wielka korupcja” (ang. grand corruption), która także oplata całe państwo i społeczeństwo. W tej formie korupcji elity władzy mają monopol decyzji, unikają odpowiedzialności, podejmują decyzje publiczne w sposób nietransparentny, wbudowują faworyzujące je mechanizmy w system prawny i dzięki temu uzyskują uprzywilejowany dostęp do różnych dóbr publicznych (stanowisk, pieniędzy, usług publicznych itd.). W naukach społecznych znane jest także pojęcie „legalnej korupcji”. O tych wszystkich zawiłościach, a także o tym, jak różnym formom korupcji możemy się przeciwstawiać, posłuchasz na wykładzie.

   dr hab. Grzegorz Makowski, prof. SGH
   Martyna Obarska
7. 15.00–16.00

   Żywotność fotografii. Relacja pomiędzy fotografią archiwalną a wspomnieniem

   wykład online, sala S305

   Wykład podejmuje tematykę fotografii wernakularnej. Dowiesz się, jak wpływa ona na naszą pamięć, wspomnienia i budowę relacji społecznych.

   Maria Sadowska
8. 15.00–16.00

   Z nosem w smartfonie. Co nasze dzieci robią w internecie i czy na pewno trzeba się tym martwić?

   debata, sala S201

   Narracje dotyczące tego, co młodzi ludzie robią dziś w internecie, często podkreślają – w pewnym sensie fałszywe – rozróżnienie pomiędzy tym, co cyfrowe, i tym, co rzeczywiste. Podział ten w równym stopniu porządkuje, co utrudnia zrozumienie działań podejmowanych w sieci przez współczesne pokolenie dzieci i młodzieży. W konsekwencji często mówi się o użytkowaniu internetu w kategoriach zubożenia, zagrożenia, destrukcji i alienacji. Tymczasem z reguły działania te są bardzo złożone i wymagają od młodych ludzi sporych kompetencji. W czasie spotkania przyjrzymy się więc temu, w jaki sposób z pomocą mediów cyfrowych dzieci i młodzież wzmacniają dziś poczucie przynależności do wspólnoty. Zastanowimy się również nad najważniejszymi wyzwaniami, z którymi mierzy się współczesna edukacja medialna – zwłaszcza w kontekście dominujących doniesień na temat szkodliwego wpływu internetu.

   dr Karol Jachymek
   dr Anna Gorgolewska
   Dominika Kuna
   dr Kuba Piwowar
   dr Tomasz Lewandowski
9. 16.00–17.00

   Etyka designu. Wpływ społeczny, relacje z przedmiotami i współczesne wyzwania projektowe

   debata, sala S305

   Dyskusja zacznie się od analizy wpływu społecznych i politycznych postaw projektantów na ich prace oraz środowisko społeczne i przyrodnicze. Na przykładzie kluczowych postaci i ich projektów poznasz różne postawy projektowe oraz ich związki z przekonaniami autorów. Etyka designu ewoluowała od końca XIX w. do dziś. Współczesne teorie i praktyki projektowania wnoszą nowe postulaty. Zrozumienie tych zmian pozwala na głębsze docenienie roli projektowania w kształtowaniu naszego otoczenia. Druga część dyskusji skupia się na projekcie „Człowiek połknięty przez tapczan”, który ilustruje skomplikowaną relację użytkownika ze sprzętami domowymi. Meble i drobiazgi, zazwyczaj anonimowe i zdegradowane w hierarchii przedmiotów codziennego użytku, w tym projekcie manifestują swoją niezależność, dominując nad człowiekiem. Inspiracją do tego podejścia jest twórczość Tadeusza Kantora, który dostrzegał w przedmiotach codziennego użytku coś więcej niż tylko ich funkcjonalność. Odkryj, jak przedmioty mogą wpływać na nasze życie i jakie znaczenie mają w kontekście artystycznym. Ostatnia część wykładu dotyczy doświadczenia projektowania identyfikacji wizualnej wystaw sztuki współczesnej. Proces ten staje się bardziej skomplikowany, gdy projektant zaczyna zadawać pytania dotyczące celów i odbiorców swoich prac. Metody projektowania usług pozwalają na zdobycie holistycznej wiedzy o potrzebach odbiorców, co z kolei umożliwia tworzenie bardziej efektywnych i satysfakcjonujących projektów. Poznasz przykłady działań i warsztatów, które pomagają zmniejszyć poziom stresu w małych, zapracowanych zespołach oraz pokazują, jak reagować na wyzwania i prototypować nowe rozwiązania. Mimo że poruszymy tematy związane z wyzwaniami i zagrożeniami w projektowaniu, celem dyskusji jest pokazanie konstruktywnej nadziei, siły współpracy oraz znaczenia działań prospołecznych i prośrodowiskowych. Zwrócimy uwagę na to, że nie jest za późno na działanie. Podkreślimy znaczenie wspólnoty ludzkiej w osiąganiu pozytywnych zmian. To inspirujące wydarzenie nie tylko przybliży ci teoretyczne aspekty projektowania, lecz także praktyczne zastosowania i korzyści płynące z odpowiedzialnego designu.

   dr Anna Treska-Siwoń
   dr hab. Bartosz Mucha, prof. Uniwersytetu SWPS
   dr Marcin Wysocki
   Martyna Mrozek
10. 16.00–16.30

    Podmiotowość dziecka w prawie. Teoria i praktyka konstytucyjna

    wykład, sala S201

    Dowiedz się, w jaki sposób polska Konstytucja i międzynarodowe konwencje, takie jak Konwencja o prawach dziecka, definiują i chronią prawa najmłodszych obywateli, uznając dzieci za pełnoprawnych uczestników życia społecznego.

    dr hab. Teresa Gardocka, prof. Uniwersytetu SWPS
11. 16.30–17.00

    O związkach prawa i polityki na przykładzie sporu o związki partnerskie

    wykład, sala S201

    Polska należy do stale zmniejszającej się grupy krajów UE (ostatnio opuściła ją Łotwa), w których nie ma regulacji prawnych dotyczących wspólnego zamieszkiwania dwóch osób będących w związku innym niż małżeństwo heteroseksualne. Poza Polską do tej grupy należą Bułgaria, Rumunia, Słowacja i Litwa. Nawet nieliberalne Węgry uregulowały prawnie związki partnerskie. Zdecydowana większość doktryny polskiego prawa konstytucyjnego stoi na stanowisku, że prawidłowa – ich zdaniem – wykładnia art. 18 Konstytucji RP ogranicza możliwość zawarcia małżeństwa w Polsce do par różnopłciowych. Ma to uniemożliwić prostą procedurę prawną rozszerzenia instytucji małżeństwa na pary jednopłciowe. Od początku XXI w. trwają prace nad stworzeniem projektu regulacji przewidującej alternatywę dla instytucji małżeństwa. W szczególności został on przygotowany z myślą o parach, które ze względu na dominującą zarówno w doktrynie, jak i praktyce wykładnię art. 18 Konstytucji nie mogą zawrzeć związku małżeńskiego. Pierwszy polski projekt powstał w 2003 r. Od tego czasu Polacy co jakiś czas stają się świadkami wojen światopoglądowych toczących się nie tyle na łonie społeczeństwa, co w ciałach prawodawczych. Związki osób tej samej płci próbuje się regulować od niemal dwóch dekad i zawsze ktoś – nawet jeśli należy do politycznej większości – ostatecznie torpeduje ich regulację. To rodzi pytanie o źródło takiego oporu, a także – czasem – o zasadność użycia narzędzi prawnych (rangi ustawowej). Nie można zrozumieć tego zjawiska bez ustalenia i ukazania związków pomiędzy prawem a polityką. Podczas wykładu na kanwie sporu o prawną regulację związków partnerskich w Polsce ukazane zostaną zależności zachodzące pomiędzy tymi fenomenami.

    dr Filip Cyuńczyk
12. 17.00–18.00

    Sztuczna inteligencja. Perspektywy, wyzwania i etyka. Premiera raportu „Zarządzanie innowacją: tech ethics w działaniach ESG”

    debata, sala S201

    „Zarządzanie innowacją: tech ethics w działaniach ESG” to unikatowy zbiór interdyscyplinarnych esejów i opinii stworzony przez ekspertów reprezentujących różne dziedziny świata biznesu, nauki i technologii. Raport poddaje analizie to, jak sztuczna inteligencja (AI) oraz innowacje technologiczne mogą nie tylko wspierać zrównoważony rozwój, lecz także stymulować inkluzywność cyfrową i odpowiedzialność społeczną, zgodnie z zasadami ESG (environmental, social, and governance) i regulacjami prawnymi. W raporcie ekspertki i eksperci analizują wpływ AI na różne aspekty życia – od biznesu, przez edukację, po ochronę środowiska. Szczególną uwagę poświęcono etycznemu wdrażaniu technologii, promowaniu krytycznego myślenia i rozwijaniu kluczowych kompetencji przyszłości, takich jak empatia, współpraca i odpowiedzialne przywództwo. Udowadniamy, że to człowiek – nie technologia – pozostaje decydentem i to jego wybory mają kluczowy wpływ na przyszłość naszego społeczeństwa i planety. Raport jest niezbędnym narzędziem dla każdego lidera i liderki, którzy nie chcą być biernymi uczestnikami technologicznych zmian, preferując aktywne kształtowanie przyszłości. Oferuje praktyczne narzędzia do oceny, kiedy i w jaki sposób technologie mogą rzeczywiście przynieść wartość, a także jak uniknąć pułapek nieodpowiedzialnego wdrażania innowacji. Jeśli chcesz nie tylko reagować na zmiany, lecz także samodzielnie je kształtować, to opracowanie dostarczy ci wiedzy i strategii niezbędnych do świadomego i etycznego zarządzania innowacjami. Raport SWPS Innowacje, spółki celowej Uniwersytetu SWPS, powstał we współpracy z Fundacją DigitalPoland.

    dr Paweł Kowalski
    dr Kuba Piwowar
    
    dr Katarzyna Drogowska (moderatorka)

    

13. 18.00–19.00

    Pacjent na SOR. Problematyka prawna w praktycznym ujęciu

    wykład, sala S201

    Od wielu lat ustawodawcę dręczy problem szpitalnych oddziałów ratunkowych (SOR), które w teorii są przeznaczone dla pacjentów w stanie nagłego zagrożenia zdrowia i życia. Pomysłów na reorganizację tych jednostek szpitali jest wiele. Część z nich weszła w życie, choć niektóre są dalekie od ideału – nieprzemyślane i niepraktyczne stają się martwe. Tworząc prawo, szczególnie z zakresu ochrony zdrowia, należy mieć na uwadze przede wszystkim dobro pacjenta. Czy tak jest? W jaki sposób pacjenci, ich rodziny i personel medyczny mają się odnaleźć w gąszczu nieprecyzyjnych i niepraktycznych przepisów? Na powyższe pytania nie ma jednej, modelowej odpowiedzi, jednak analizując prawa pacjentów, kompetencje personelu medycznego, a także badając przepisy dotyczące działalności leczniczej można przybliżyć się do rozwiązania problemów związanych ze szpitalnymi oddziałami ratunkowymi. W szczególności patrząc na problemy związane z prawem medycznym z perspektywy praktyki.

    dr Przemysław Skręta
14. 19.00–20.00

    Prawo człowieka w kontekście procedur medycznych

    wykład, sala S201

    Konstytucyjne prawo związane z medycyną to przede wszystkim prawo do ochrony zdrowia. Czy w prawie polskim jest w pełni szanowane? Prelegentka opowie o tym zarówno w kontekście dostępu do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, jak i istnienia tzw. klauzuli sumienia lekarza. Omówi też wymaganie zgody na leczenie i obowiązkowe szczepienia.

    dr hab. Teresa Gardocka, prof. Uniwersytetu SWPS