Psychospołeczne determinantyoraz konsekwencje zachowań siedzących

Badaczka przeprowadziła meta-analizę badań, które pozwoliły na podsumowanie dotychczasowej wiedzy na temat związku ilości czasu spędzanego na siedząco z jakością życia, zarówno wśród dzieci, jak i osób dorosłych, oraz w populacji osób zdrowych i osób chorujących przewlekle. Badanie wykazało istnienie związku ilości czasu spędzanego na siedząco z jakością życia w domenie fizycznej, która określa jak bardzo zadowoleni jesteśmy z naszej sprawności fizycznej w codziennym funkcjonowaniu. Okazuje się, iż osoby które spędzają mniej czasu siedząc, są w znacznym stopniu bardziej zadowolone ze swojego zdrowia i samopoczucia fizycznego i zgłaszają mniej dolegliwości fizycznych. Co ważne zależność ta występuje zarówno wśród osób chorujących przewlekle jak i u osób zdrowych. Co więcej w populacji osób zdrowych ilość czasu spędzanego na zachowaniach siedzących związana jest również z obniżeniem jakości życia w domenie emocjonalnej oraz wyniku ogólnego, co oznacza, iż im więcej czasu spędza się siedząc tym niżej ocenia się jakość swojego życia i jest się mniej zadowolonym ze swojego funkcjonowania emocjonalnego czy samopoczucia psychicznego.

Dostarczenie informacji o występowaniu związku ilości czasu spędzanego na zachowaniach siedzących z naszym samopoczuciem, poziomem zadowolenia z życia i funkcjonowania zarówno emocjonalnego jak i fizycznego, skłania badaczy w kierunku poszukiwania modyfikowalnych czynników które mogą pomóc odpowiedzieć na pytanie: co pozwala ograniczać czas spędzany na zachowaniach siedzących?

Badania przeprowadzono wśród 879 dzieci oraz ich rodziców, wykazały, że dzieci deklarujące iż rodzice stosują względem nich ograniczenie czasu, jaki spędzają używając sprzętów ekranowych, związane jest ze spadkiem poziomu tkanki tłuszczowej u dzieci po upływie 7-8 miesięcy (Boberska, Horodyska i in., 2019). Dodatkowo badanie wykazało że dzieci w których otoczeniu domowym znajduje się więcej sprzętów ekranowych (telewizory, komputery, tablety, smartfony) spędzają większą ilość czasu używając sprzętów ekranowych siedząc, w konsekwencji czego charakteryzują się wyższym poziomem tkanki tłuszczowej po upływie 7-8 miesięcy.

Badaczka wykazała również, że ważną rolę w kreowaniu zachowań dzieci odgrywają stosowane przez mamę praktyki rodzicielskie (Boberska, Zarychta i in., 2020). Przede wszystkim rekomendowane powinno być stosowanie przez matkę praktyk rodzicielskich takich jak monitorowanie zachowań ekranowych dziecka oraz stymulacja dziecka do bycia aktywnym. Stosowanie praktyk rodzicielskich odgrywa istotną rolę zarówno dla zachowania dziecka (ilość czasu spędzanego przez dziecko na zachowaniach ekranowych oraz aktywności fizycznej) jak i obiektywnego wskaźnika masy ciała dziecka (BMI z-score).

Należy jednak pamiętać, że intensywne nakłanianie dziecka do jakiegoś rodzaju aktywności może wywoływać efekt reaktancji (tzw. oporu) i ostatecznie zwiększać prawdopodobieństwo pojawienia się zachowań niepożądanych. Efekt ten wykazany został w przeprowadzonym badaniu. Uzyskane wyniki wskazały, że stymulowanie przez matkę do bycia aktywnym związane jest zarówno z wyższym poziomem aktywności fizycznej dziecka jak i z większą ilością czasu spędzanego przez dziecko na zachowaniach ekranowych.