Zaufanie jako zjawisko polimorficzne.Psychologiczna specyfika zaufania w relacjach wspólnotowych i rynkowych
Będąc częścią współczesnego społeczeństwa angażujemy się w różne relacje. Niektóre z nich, jak te pomiędzy przyjaciółmi czy rodzicami i dziećmi są bliskie, intymne i oparte na wzajemnej trosce. Inne, jak te pomiędzy kontrahentami, ograniczają się do konkretnych transakcji i skoncentrowane są na kalkulacji zysków i strat. Psychologowie nazywają te pierwsze relacjami „wspólnotowymi”, a drugie relacjami „rynkowymi”. Niektóre relacje są bardziej skomplikowane, ponieważ zawierają zarówno elementy wspólnotowe, jak i rynkowe, takie jak opieka nad innymi i powiązane z nią korzyści finansowe. Na przykład nauczyciele opiekując się swoimi uczniami nie oczekują od dzieci bezpośredniej zapłaty, ale wynagrodzenie otrzymują od administracji szkolnej.
We wszystkich tych przypadkach ludzie chcą tworzyć z innymi „dobre relacje” i mogą to osiągnąć budując zaufanie. Ale czy ufanie bliskim przyjaciołom lub członkom rodziny oznacza na poziomie psychologicznym to samo, co ufanie partnerom w biznesie czy w ramach wymiany rynkowej?
Metody badawcze
Projekt jest podzielony na trzy powiązane ze sobą zadania badawcze. W zadaniu pierwszym sprawdzimy jakie sygnały wyzwalają postrzeganie określonej relacji jako wspólnotowej lub rynkowej oraz jak percepcja ta przekłada się na poziom zaufania przejawianego w danej sytuacji.
W zadaniu drugim skoncentrujemy się na specyfice zaufania w odniesieniu do celu zaufania i celu tych relacji. W zadaniu trzecim przyjrzymy się mechanizmom i czynnikom sprzyjającym budowaniu zaufania w relacjach wspólnotowych i rynkowych. Przetestujemy cztery mechanizmy odpowiedzialne za różnice w budowaniu zaufania w relacjach wspólnotowych i rynkowych: 1) wrażliwość na emocje; 2) skłonność do polegania na analizie kosztów i korzyści; 3) szeroki vs. wąski zakres zaufania; 4) bezpośrednie vs. pośrednie składowe reputacji.
Użyteczność wyników
W naszym projekcie planujemy zbadać wzajemne powiązania pomiędzy typami relacji i zaufaniem. Do tej pory większość badań analizowała zaufanie w ramach określonej dziedziny – takiej jak psychologia, ekonomia, zachowania organizacyjne – co utrudnia porównywanie uzyskanych wyników pomiędzy dziedzinami. W rezultacie nie wiemy jak dynamika zaufania w domenie wspólnotowej różni się od tej w domenie organizacyjnej lub rynkowej. Nasze podejście w tym projekcie jest interdyscyplinarne. Dążymy do zintegrowania podejścia behawioralnego poprzez pomiar zaufania jako zachowania, z podejściem psychologicznym poprzez analizę poznawczych, afektywnych i motywacyjnych aspektów tworzenia się zaufania w dwóch typach relacji.
Zespół badawczy
- dr Anna O. Kuźminska
- dr Pelin Kesebir