Sprawdź nasze rozbudowane narzędzie do wyszukiwania.

Szukaj po kategoriach – oszczędzaj swój czas.

Uniwersytet SWPS - Strona główna
Integratywny model nieadaptacyjnych, spontanicznych myśli nie związanych z zadaniem. Podejście procesualne i funkcjonalne
naukowo-badawczy

Integratywny model nieadaptacyjnych, spontanicznych myśli nie związanych z zadaniem. Podejście procesualne i funkcjonalne

Monika Kornacka
kierownik projektu
dr
Monika Kornacka

psycholożka i psychoterapeutka poznawczo-behawioralna, kieruje Emotion Cognition Lab, zajmuje się regulacją emocjonalną i użyciem nowych technologii w badaniach i w psychologii klinicznej

zobacz biogram
wartość projektu: 1 678 176 PLN
instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki
dyscyplina: psychologia
jednostka: Instytut Psychologii Wydział Psychologii w Katowicach Emotion Cognition Lab
lokalizacja: projekt ogólnouczelniany
okres realizacji: 2020 2021 2022 2023 2024

Projekt, którym kieruje dr Monika Kornacka, ma na celu opracowanie modelu tzw. Spontanicznych Myśli Niezwiązanych z Zadaniem. Pozwoli to na określenie czynników, które powodują, że niekiedy SMNZ mają negatywny wpływ na regulację emocjonalną – i np. powodują występowanie powtarzających się myśli negatywnych.

Numer projektu: 2019/35/D/HS6/02364, konkurs SONATA 15

Założenia projektu

Spontaniczne myśli niezwiązane z zadaniem (SMNZ), potocznie nazywane „bujaniem w obłokach”, są bardzo szeroką kategorią zawierająca dywagację myśli (ang. mind-wandering), dzienne marzenia (ang. daydreaming), czy ruminacje (powtarzające się myśli negatywne). SMNZ mogą być zdefiniowane jako zaangażowanie się w myślenie o treściach niedotyczących bezpośrednio ani aktywności wykonywanej w danej chwili, ani otoczenia. Tego typu myśli są doświadczane przez wszystkich i stanowią jedną z naturalnych form aktywności poznawczej. Jednak najnowsze badania pokazują, iż nadużywanie SMNZ wiąże się ze zwiększoną ilością objawów charakterystycznych dla zaburzeń psychicznych, ze zwiększonym negatywnym nastrojem, niższą satysfakcją z życia; mogą one stanowić również czynnik ryzyka dla zachorowania na zaburzenia psychiczne, szczególnie takie jak depresja czy zaburzenia lękowe. Związek nadużywania SMNZ z psychopatologią tłumaczy się tym, iż zaangażowanie się w dzienne marzenia u niektórych osób powoduje zaniedbywanie codziennych aktywności oraz relacji społecznych i może być uznane za formę ucieczki. Zatem kluczowe pytanie dla zespołu badawczego wydaje się brzmieć: dlaczego niektórzy używają SMNZ w sposób adaptacyjny, nie odczuwając żadnych negatywnych skutków wynikających z tego typu myślenia, podczas gdy u innych SMNZ stają się nieadaptacyjne i prowadzą do zwiększonego ryzyka zachorowania na zaburzenia psychiczne? Aby skutecznie przeciwdziałać negatywnym konsekwencjom SMNZ, kluczowe jest zbadanie, jaki proces lub jakie procesy odpowiadają za to, że dywagacja myśli, która przytrafia się każdemu z nas, może zmienić się w powtarzające myśli negatywne.

Badania naukowe sugerują, że czynniki te mogą być związane zarówno ze sposobem w jaki myślimy (np. z tym, czy nasze myśli są konkretne, czy dotyczą teraźniejszości, czy przeciwnie, są bardziej skierowane na przyszłość lub przeszłość), z zasobami samokontroli i uwagi, którymi dysponujemy (np. czy jesteśmy w stanie zatrzymać dywagację myśli, gdy wiemy, że przeszkadza ona w zadaniu, które aktualnie wykonujemy), lecz także z naturalną predyspozycją osobowościową do dywagacji myśli oraz z funkcją jakie SMNZ mogą spełniać (np. planowanie przyszłości lub ucieczka od zadań, które wydają nam się zbyt trudne lub zbyt monotonne). Do tej pory czynniki te nie zostały ujęte w jednym modelu, a badania empiryczne dotyczą najczęściej tylko jednego z nich. Celem niniejszego projektu jest stworzenie modelu Spontanicznych Myśli Niezwiązanych z Zadaniem, który brałby pod uwagę zarówno czynniki procesualne (sposób myślenia, zasoby uwagowe i wykonawcze), jak i czynniki funkcjonalne podtrzymujące SMNZ. Stworzenie takiego modelu powinno pozwolić na określenie, jakie czynniki determinują, czy SMNZ będą miały negatywny wpływ na naszą regulację emocjonalną.

W projekcie, który roboczo nazywamy STUT (ang. spontanous task unrelated thoughts – spontaniczne myśli nie związane z zadaniem) wraz z naszymi współpracownikami z uniwersytetów z Grenoble i Savoie staramy się zrozumieć, co sprawia, że u niektórych z nas dzienne marzenia czy bujanie w obłokach są procesem adaptacyjnym, pozwalają nam na chwilę przerwy w trudnej czy nudnej czynności, a u innych taka dywagacja myśli zmieni się w powtarzające się, trudne do kontroli myśli negatywne. Stworzenie modelu integrującego takie czynniki pozwoli w przyszłości na lepsze zrozumienie negatywnych, powtarzających się myśli będących czynnikiem ryzyka w wielu zaburzeniach psychicznych.

Kornacka, Monika kierowniczka projektu
Etatowy
Tak
Biogram
Tak
Tytuł
dr
Imię i nazwisko
Monika Kornacka
Miasto
katowice
Dyscyplina
psychologia
Specjalizacja
Psycholog
Stanowisko
adiunkt
Funkcja w Instytucie
{"funkcja-w-instytucie0":{"Funkcja":"zast\u0119pca dyrektora","Nazwa w mianowniku":"Instytut Psychologii","Nazwa odmieniona":"Instytutu Psychologii"}}
Funkcja w Centrum
{"funkcja-w-centrum0":{"Funkcja":"kierownik","Nazwa w mianowniku":"Emotion Cognition Lab: Interdyscyplinarne Laboratorium Regulacji Emocjonalnej i Proces\u00f3w Poznawczych","Nazwa odmieniona":"Emotion Cognition Lab: Interdyscyplinarnego Laboratorium Regulacji Emocjonalnej i Proces\u00f3w Poznawczych"}}
Funkcja na Wydziale
{"funkcja-na-wydziale0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Wydzia\u0142 Psychologii w Katowicach","Nazwa odmieniona":""}}
Funkcja w Katedrze
{"funkcja-w-katedrze0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Zak\u0142ad Psychologii Klinicznej i Zdrowia","Nazwa odmieniona":""}}
Obszar zainteresowania
Array
Wydział
Array
Instytut
Array
dr Monika Kornackapsycholożka i psychoterapeutka poznawczo-behawioralna, kieruje Emotion Cognition Lab, zajmuje się regulacją emocjonalną i użyciem nowych technologii w badaniach i w psychologii klinicznej

Metodologia

W projekcie przewidziano 3 rodzaje badań:

  • określenie, na podstawie metaanalizy opublikowanych badań SMNZ w warunkach ekologicznych, czyli w życiu codziennym uczestników, jakie czynniki procesualne mogą decydować o negatywnych konsekwencjach SMNZ, szczególnie w kontekście regulacji emocjonalnej;
  • sprawdzenie wpływu zidentyfikowanych czynników (charakterystyki sposobów myślenia, funkcji wykonawczych i uwagowych) na codzienne używanie SMNZ przez uczestników badania. Ważnym elementem tego badania jest pomiar w warunkach ekologicznych – podczas codziennych aktywności uczestników badania. Przez 7 kolejnych dni uczestnicy będą kilka razy dziennie odpowiadać na pytania pojawiające się na ich smartfonach. Możliwość fizjologicznego pomiaru pojawiania się SMNZ zapewni rejestracja zmienności rytmu zatokowego zbieranego dzięki sensorowi noszonemu przez uczestników. Funkcje wykonawcze i uwagowe zmierzone zostaną w laboratorium przy użyciu okulografu, czyli urządzenia rejestrującego ruch gałek ocznych;
  • analiza funkcji, jaką mogą odgrywać SMNZ. Jednym z wyzwań badania funkcji procesów, takich jak SMNZ, jest fakt, iż większość osób nie jest ich świadoma, zatem trudno ukazać w badaniach kwestionariuszowych. Aby zbliżyć się jak najbardziej do warunków ekologicznych, a jednocześnie zachować kontrolę, na jaką pozwalają badania w laboratorium, zespół wykorzysta wirtualną rzeczywistość (WR). Za jej pomocą u uczestników wywołane zostaną SMNZ przed stresującym zadaniem (przemowa przed dużym audytorium). Badacze zmierzą, jaką funkcję w tym wypadku pełnią SMNZ w aspekcie planowania, unikania behawioralnego oraz skupienia uwagi. Zespół zbierze i przeanalizuje zarówno dane behawioralne, fizjologiczne, okulograficzne, jak i samoocenę uczestników.

Zespół badawczy

Krejtz, Izabela
Etatowy
Tak
Biogram
Tak
Tytuł
dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS
Imię i nazwisko
Izabela Krejtz
Miasto
warszawa
Dyscyplina
psychologia
Specjalizacja
Psycholog
Stanowisko
profesor uczelni
Funkcja w Instytucie
{"funkcja-w-instytucie0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Instytut Psychologii","Nazwa odmieniona":""}}
Funkcja w Centrum
{"funkcja-w-centrum0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Interdyscyplinarne Centrum Stosowanych Bada\u0144 Poznawczych, O\u015brodek Bada\u0144 Okulograficznych","Nazwa odmieniona":""},"funkcja-w-centrum1":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"O\u015brodek Bada\u0144 Okulograficznych","Nazwa odmieniona":""}}
Funkcja na Wydziale
{"funkcja-na-wydziale0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Wydzia\u0142 Psychologii w Warszawie","Nazwa odmieniona":""}}
Funkcja w Katedrze
{"funkcja-w-katedrze0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Katedra Psychologii Klinicznej","Nazwa odmieniona":""}}
Obszar zainteresowania
psychologia
Wydział
Array
Instytut
Array
dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS Izabela Krejtzpsycholog poznawczy
Kopeć, Wiesław
Etatowy
Tak
Specjalizacja
Psycholog
Biogram
Nie
Tytuł
dr
Imię i nazwisko
Wiesław Kopeć
Dyscyplina
psychologia
Stanowisko
adiunkt
Instytut
Emotion Cognition Lab: Interdyscyplinarne Laboratorium Regulacji Emocjonalnej i Procesów Poznawczych
Funkcja w Instytucie
[]
Funkcja w Centrum
[]
Funkcja na Wydziale
[]
Funkcja w Katedrze
[]
dr Wiesław Kopećpsycholog
Barnes, Steven
Etatowy
Tak
Biogram
Nie
Tytuł
dr
Imię i nazwisko
Steven Barnes
Specjalizacja
psycholog
Funkcja w Centrum
{"funkcja-w-centrum0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Emotion Cognition Lab: Interdyscyplinarne Laboratorium Regulacji Emocjonalnej i Proces\u00f3w Poznawczych","Nazwa odmieniona":""}}
Funkcja w Instytucie
{"funkcja-w-instytucie0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Instytut Psychologii","Nazwa odmieniona":""}}
Funkcja na Wydziale
{"funkcja-na-wydziale0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Wydzia\u0142 Psychologii w Katowicach","Nazwa odmieniona":""}}
Wydział
Wydział Psychologii w Katowicach
Instytut
Array
Funkcja w Katedrze
[]
dr Steven Barnespsycholog
Skorupski, Michał
Etatowy
Nie
Biogram
Nie
Tytuł
mgr
Imię i nazwisko
Michał Skorupski
Instytut
Emotion Cognition Lab: Interdyscyplinarne Laboratorium Regulacji Emocjonalnej i Procesów Poznawczych
mgr Michał Skorupskisekretarz Rady Samorządu Doktorantów

W projekt, prócz USWPS zaangażowane są również Uniwersytet w Grenoble i Uniwersytet Sabaudzki.

Użyteczność wyników

Opisane powyżej badania oraz stworzenie integracyjnego modelu SMNZ będą stanowić (w perspektywie długoterminowej) podstawę teoretyczną do prowadzenia dalszych badań nad SMNZ, pozwolą również na zwiększenie efektywności prewencji i interwencji terapeutycznych dla osób, u których zwiększone ryzyko zaburzeń psychicznych wynika z używania nieadaptacyjnych SMNZ.