Sprawdź nasze rozbudowane narzędzie do wyszukiwania.

Szukaj po kategoriach – oszczędzaj swój czas.

Uniwersytet SWPS - Strona główna
Rola zdolności numerycznych w procesie podejmowania ryzykownych decyzji: mechanizmy psychologiczne i neuronalne
naukowo-badawczy
zakończony

Rola zdolności numerycznych w procesie podejmowania ryzykownych decyzjimechanizmy psychologiczne i neuronalne

Jakub Traczyk
kierownik projektu
dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS
Jakub Traczyk

psycholog, zajmuje się oceną prawdopodobieństwa oraz percepcją i podejmowaniem zachowań ryzykownych

zobacz biogram
wartość projektu: 317 651 PLN
instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki
dyscyplina: psychologia
lokalizacja: Wrocław
okres realizacji: 2016 2017 2018 2019

 

Rola zdolności numerycznych w procesie podejmowania ryzykownych decyzji


mechanizmy psychologiczne i neuronalne

 

Jednostka realizująca UNI SWPS wroclaw
Kwota dofinansowania317 651 PLN
Jednostka finansująca NCN

Okres realizacji projektu: 2016-2019


Wyniki najnowszych badań jasno wskazują, że zdolności umysłowe w zakresie rozumienia i przetwarzania informacji statystycznych oraz probabilistycznych (tj. zdolności numeryczne, ang. numeracy) pełnią kluczową rolę w podejmowaniu decyzji w warunkach ryzyka. Znacznie mniej wiemy jednak o psychologicznych mechanizmach, które stoją za przetwarzaniem informacji u osób o wysokich i niskich zdolnościach numerycznych – zwłaszcza, kiedy konsekwencje podejmowanych decyzji wywołują emocje.

Założenia projektu

Emocje a przetwarzanie informacji

Osoby o wysokich zdolnościach numerycznych mogą postępować mniej racjonalnie, gdy na ich decyzje wpływają emocje bezpośrednio powiązane z przetwarzanymi wartościami numerycznymi (Peters et al., 2006). Z drugiej strony, osoby te są bardziej odporne na wpływy zewnętrznych emocji, co z kolei może prowadzić do bardziej racjonalnego zachowania (Petrova, van der Pligt, & Garcia-Retamero, 2014).

Te zdawałoby się sprzeczne odkrycia sugerują, że zdolności numeryczne wychodzą poza proste rozumienie liczb i operacji matematycznych. Projekt jest próbą eksperymentalnego zweryfikowania, czy różnice w przetwarzaniu problemów decyzyjnych u osób o wysokich i niskich zdolnościach numerycznych są wynikiem większej motywacji, strategii nabywania informacji czy też efektywnej integracji danych liczbowych (np. obliczania wartości oczekiwanej).

Jak można wytłumaczyć tak sprzeczne rezultaty? Niektórzy badacze twierdzą, że osoby te mogą opierać się na precyzyjnym wrażeniu afektywnym powstającym w trakcie częstego porównywania wartości liczbowych. Tego typu częste porównania mogą również zmniejszać wpływ emocji niezwiązanych bezpośrednio z zadaniem. Z drugiej strony, osoby o wysokich zdolnościach numerycznych mogą kierować swoją uwagę na znaczenie liczb i wyciągać ich globalną oraz zależną od kontekstu, intuicyjną reprezentację (ang. gist), bez konieczności wyczerpującego przetwarzania wszystkich dostępnych informacji.

Cele projektu

Zespół dr. Traczyka szuka odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób osoby o niskich i wysokich zdolnościach numerycznych radzą sobie z emocjami w trakcie podejmowania ryzykownych decyzji? Czy korzystają one z większej ilości informacji oraz częściej je porównują, czy może efektywniej przetwarzają mniejszą ilość informacji?

Badacze przewidują, że osoby o wysokich zdolnościach numerycznych będą podejmowały lepsze decyzje (tzn. bliższe normatywnemu modelowi wartości oczekiwanej), ponieważ:

  • są bardziej zmotywowane, by analizować problemy decyzyjne,
  • wykonują bardziej złożone operacje umysłowe oraz korzystają z większej ilości informacji,
  • efektywniej przetwarzają informacje numeryczne na poziomie neuronalnym, co prowadzi do ograniczenia wpływu emocji na podejmowane decyzje.

Co więcej, badacze przypuszczają, że obniżając wymagania poznawcze wobec zadania (poprzez komunikowanie wartości prawdopodobieństwa oraz konsekwencji w nowatorskim formacie frekwencyjno-doświadczeniowym), osoby o niskich zdolnościach numerycznych podejmować będą lepsze decyzje, nawet jeżeli będą one nasycone emocjonalnie.

Zespół badawczy

Sobków, Agata
Etatowy
Tak
Biogram
Tak
Tytuł
dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS
Imię i nazwisko
Agata Sobków
Miasto
wroclaw
Dyscyplina
psychologia
Specjalizacja
Psycholog
Stanowisko
profesor uczelni
Funkcja w Instytucie
{"funkcja-w-instytucie0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Instytut Psychologii","Nazwa odmieniona":""}}
Funkcja na Wydziale
{"funkcja-na-wydziale0":{"Funkcja":"przewodnicz\u0105ca Komisji ds. jako\u015bci kszta\u0142cenia","Nazwa w mianowniku":"Wydzia\u0142 Psychologii we Wroc\u0142awiu","Nazwa odmieniona":""},"funkcja-na-wydziale1":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"","Nazwa odmieniona":""}}
Funkcja w Katedrze
{"funkcja-w-katedrze0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Zak\u0142ad Psychologii Poznawczej i\u00a0R\u00f3\u017cnic Indywidualnych","Nazwa odmieniona":""}}
Funkcja w Centrum
{"funkcja-w-centrum0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Centrum Bada\u0144 nad Wspieraniem Podejmowania Decyzji","Nazwa odmieniona":""}}
Obszar zainteresowania
psychologia
Wydział
Array
Instytut
Array
dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS Agata Sobkówpsycholog, zajmuje się badaniem intuicji oraz innych pozaświadomych procesów poznawczych i emocjonalnych
Sandra Andraszewicz
=

Metodologia

W serii dziesięciu badań eksperymentalnych (składających się na cztery zadania) zostaną połączone różne metody i narzędzia badawcze, aby kompleksowo opisać proces podejmowania decyzji ryzykownych (m.in. funkcjonalny rezonans magnetyczny fMRI, okulografia, a także miary behawioralne i kwestionariuszowe).

W ramach zadania 1. naukowcy zbadają związki procesów motywacyjnych ze zdolnościami numerycznymi (np. wykorzystując szerokość źrenic jako miarę wysiłku wkładanego w zadanie).

W ramach zadania 2. wykorzystane zostaną metody umożliwiające śledzenie procesu podejmowania decyzji (np. okulografia, protokoły werbalne, tablice informacyjne), aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób zdolności numeryczne moderują przetwarzanie loterii pieniężnych. Ponadto, wprowadzone zostanie rozróżnienie między opisowymi problemami decyzyjnymi a decyzjami opartymi na doświadczeniu.

W zadaniu 3. badacze wykorzystają funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI), by zweryfikować hipotezy dotyczące sprawności neuronalnej osób o wysokich zdolnościach numerycznych oraz neuronalnych korelatów podejmowania decyzji w warunkach ryzyka (np. roli kory przedczołowej, ciała migdałowatego, wyspy).

W zadaniu 4. opracują i zweryfikują nową, bazującą na doświadczeniu metodę prezentacji informacji numerycznych, która powinna ograniczyć wpływy emocji oraz poprawić rozumienie ryzyka i prawdopodobieństwa wśród osób o niskich zdolnościach numerycznych.