Predykcyjna rola pozytywnych emocjimierzonych na poziomie jednostki i na poziomie zespołu w odniesieniu do przystosowania pracy przez pracownika: mediacyjna rola przekonań o własnej skuteczności
psycholożka, zajmuje się psychologią zdrowia w pracy oraz oddziaływaniami psychologicznymi wykorzystującymi nowe rozwiązania technologiczne; koncentruje się na roli zasobów i pozytywnych emocji
projekt naukowy
Predykcyjna rola pozytywnych emocji mierzonych na poziomie jednostki i na poziomie zespołu
w odniesieniu do przystosowania pracy przez pracownika.
mediacyjna rola przekonań o własnej skuteczności
Okres realizacji projektu: sierpień 2014 – luty 2018
Przekonanie o tym, że praca służy ludziom tylko do zarabiania pieniędzy w celu realizacji podstawowych potrzeb, nie wyklucza pozytywnych emocji, które jej towarzyszą. Badania dr Anny Rogali, psycholog z Uniwersytetu SWPS, nad predykacyjną rolą pozytywnych emocji mierzonych na poziomie jednostki i na poziomie zespołu w odniesieniu do przystosowania pracy przez pracownika potwierdziły, że pozytywne emocje poszerzają repertuar dostępnych myśli i zachowań jednostki.
Cel projektu
Głównym celem projektu było rozpoznanie zmiennych i mechanizmów odpowiedzialnych za rozwój przystosowania pracy (ang. job crafting). W badaniach odwołano się do trzech koncepcji teoretycznych: modelu wymagania w pracy-zasoby (Job Demands-Resources Model; Demerouti, Bakker, Nachreiner, Schaufeli, 2001), teorii poszerzającej i budującej funkcji pozytywnych emocji (Broaden-and-Build Theory of Positive Emotions; Fredrickson, 2001), oraz teorii społeczno-poznawczej (Social Cognitive Theory; Bandura, 2001). Opierając się na ich założeniach, postawiono pytania odnośnie: 1) roli pozytywnych emocji w pracy jako predyktora przystosowania pracy oraz 2) roli przekonań o własnej skuteczności w pracy jako mediatora relacji między pozytywnymi emocjami w pracy a przystosowaniem pracy. Przystosowanie pracy zdefiniowane zostało zgodnie z modelem wymagania w pracy-zasoby jako zmiany, które pracownicy wprowadzają w swoich wymaganiach w pracy i zasobach w pracy. Wedle powyższego modelu może ono przyjmować jedną z czerech form: zwiększania zasobów strukturalnych, zwiększania zasobów społecznych, zwiększania wymagań stanowiących wyzwanie oraz zmniejszania wymagań stanowiących utrudnienie (Tims, Bakker, Derks, 2012). Wszystkie hipotezy w badaniach były testowane oddzielnie, dla wskazanych rodzajów przystosowania pracy.
Wyniki badań
W celu weryfikacji hipotez zostały przeprowadzone dwa badania podłużne z trzema pomiarami – badanie 1 (N = 124) i badanie 2 (N = 98). W obu badaniach wzięły udział osoby używające w codziennej pracy technologii informacyjno-komunikacyjnych, w Badaniu 2 dodatkowe kryterium stanowiła praca w zespole przez większość tygodnia pracy.
W badaniu 1 wszystkie zmienne skonceptualizowane zostały na poziomie indywidualnym (w odniesieniu do osób badanych), wbadaniu 2 zaś, w celu uwzględnienia kontekstu pracy w zespole, zarówno zmienna niezależna, jak i mediator skonceptualizowane zostały na poziomie kolektywnym (przedmiotem oceny były właściwości grup, w których pracują osoby badane). W badaniu 1 weryfikowano predykcyjną rolę pozytywnych emocji w pracy, natomiast w badaniu 2 – kolektywnego przepływu w pracy (ang. collective flow at work). Konstrukt ten uwzględnia szerszy kontekst występowania pozytywnych emocji, biorąc pod uwagę nie tylko obszar aktywności jednostki, do którego emocje te się odnoszą (praca), ale także ich źródło (wysoki poziom wyzwań i zdolności) (Llorens, Salanova, Rodríguez, 2013). Dodatkowo w badaniu 2 sprawdzona została moderacyjna rola podatności na zarażenie emocjonalne pozytywnymi emocjami dla związku między kolektywnym przepływem w pracy a przystosowaniem pracy –bezpośredniego i zapośredniczonego przez przekonania o kolektywnej skuteczności w pracy. Oba badania zostały przeprowadzone drogą internetową przy użyciu dedykowanej platformy do obsługi ankiet online. W analizie danych zastosowano analizę regresji przy użyciu makra PROCESS do IBM SPSS Statistics z wykorzystaniem techniki bootstrappingu (Hayes, 2013).
Wyniki badań wskazują, że zarówno pozytywne emocje w pracy (w badaniu 1), jak i kolektywny przepływ w pracy (w badaniu 2) pełnią rolę predyktora jednego z rodzajów przystosowania pracy – zwiększania zasobów stanowiących wyzwanie. Hipotezy dotyczące mediacyjnej roli przekonań o własnej skuteczności, tak indywidualnych (badanie 1), jak i kolektywnych (badanie 2), nie znalazły potwierdzenia w wynikach badań, tak samo jak hipotezy dotyczące moderacyjnej roli podatności na zarażenie emocjonalne pozytywnymi emocjami, weryfikowane jedynie w badaniu 2. Uzyskane wyniki są zgodne z hipotezą poszerzania opracowaną w ramach teorii poszerzającej i budującej funkcji pozytywnych emocji Fredrickson (2001), według której pozytywne emocje poszerzają repertuar dostępnych myśli i zachowań jednostki.
Wnioski z badań
Wyniki projektu:
- rozbudowują wiedzę na temat mechanizmów odpowiedzialnych za rozwój przystosowania pracy,
- stanowią wkład w rozwój koncepcji teoretycznych, na których oparliśmy pytania badawcze w projekcie,
- mają istotne implikacje praktyczne i dostarczają wskazówek dla projektowania oddziaływań mających na celu zwiększenie częstości przystosowania pracy poprzez wzmacnianie pozytywnych emocji w pracy.