Łączy nas dążenie do zmiany. Relacja z 3. edycji konferencji „Innowacje społeczne”
„W trudnych czasach mamy do odkrycia coś wyjątkowego, a najcenniejszą wartością okazuje się wrażliwość społeczna. Innowatorzy społeczni, innowatorki społeczne, to ci, którzy wykazują wrażliwość na otaczający świat i zastanawiają się nad tym, co zobaczyli”. Słowa prof. Moniki Kostery otworzyły konferencję „Innowacje Społeczne. Współtworzenie zmiany” organizowanej już po raz trzeci przez Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu SWPS. Przez dwa dni: 13 i 14 czerwca 2024 r. w gronie ponad 150 badaczy i praktyków z obszaru innowacji społecznych, przedstawicieli organizacji pozarządowych, społeczności studenckiej oraz twórców polityk publicznych, analizowano badawczy i praktyczny wymiar innowacji społecznych, wykorzystując dialog, prezentacje i pracę warsztatową.
Odwiedź stronę konferencji „Innowacje Społeczne. Współtworzenie zmiany”
Autorkami niniejszego tekstu relacjonującego konferencję „Innowacje Społeczne” są Katarzyna Barcińska i dr Magdalena Kubów. Artykuł opatrzony jest graficznymi mapami myśli autorstwa GotekRysuje, które wizualizują fragmenty konferencji i eksponują kluczowe wnioski.
Dobro wspólne jako kluczowa wartość w ekosystemie innowatorów społecznych
Konferencję „Innowacje społeczne, współtworzenie zmiany” rozpoczęło otwarcie wystawy „Projektowanie zaangażowane społecznie” złożonej z prac dyplomowych absolwentów Wydziału Projektowania w Warszawie USWPS. Wystawę przygotował Bartosz Grześkowiak, projektant i grafik ze School of Form. Pierwszy dzień konferencji poświęcony był kategorii dobra wspólnego jako kluczowej wartości dla innowatorów/innowatorek społecznych. Wykładem wprowadzającym w tę problematykę rozpoczęła wydarzenie prof. Monika Kostera z Uniwersytetu Warszawskiego. W swoim wystąpieniu otwierającym zwróciła uwagę na znaczenie zarządzania dla dobra wspólnego. Podkreśliła refleksyjność i wrażliwość społeczną, które są najcenniejszymi cechami osób projektujących innowacje społeczne dla dobra wspólnego.
Innowator społeczny to jest ten, kto zastanawia się nad tym, co zobaczył. Wrażliwość społeczna to wartość.
W wykładzie prof. Kostery było też sporo o nadziei na lepsze jutro. Przede wszystkim prelegentka zwróciła uwagę, że w ekosystemie innowacji społecznych nasza niespójność i różnorodność jest naszą nadzieją. W w odniesieniu do kluczowych kompetencji przyszłości podczas wykładu podkreśliła, że „nasza nadzieja jest w tym, co inne i kanciaste”. To zachęta do tego, aby nie poprzestawać na prostych rozwiązaniach dla złożonych problemów. To także swoisty manifest i apel, aby orientować się na to, co niestandardowe, nieoczywiste, wystające poza ramy rutyny, standardu i upowszechnionych rozwiązań. To zachęta do transformacji swojego otoczenia i rozwoju kompetencji, które związane są z proaktywnością w działaniu. To zielone światło dla działania opartego o współtworzenie, współpracę i współdzielenie wartości.
Profesor Monika Kostera wyszła także z cennym postulatem, aby naukę odczytywać jako dobro wspólne i uwrażliwiła nas na to, że właśnie „nauka jest buforem między teraźniejszością a możliwymi przyszłościami”. Jedną z myśli przewodnich wykładu było hasło „Postawmy znów ziemię w centrum!”. W świetle tego postulatu, drugiego dnia wydarzenia szczególna uwaga osób uczestniczących w konferencji poświęcona została właśnie kluczowemu wyzwaniu jutra – zmianie klimatu.
Jak rodzą się innowacje?
W części referatowej uczestnicy i uczestniczki zaprezentowali wyniki swoich badań. Doktor Marcin Bielicki opowiedział o tym, jak wygląda proces tworzenia innowacji społecznych i jaką rolę pełnią w nim państwo oraz inkubatory. Następnie Weronika Skorupska wygłosiła referat dotyczący spółdzielczości i kooperatyw. Jest to konkretny obszar, w którym na przestrzeni lat zaszło bardzo dużo zmian i który wydaje się odżywać po spadku zainteresowania w latach 90. XX w. Trzecie wystąpienie autorstwa dr Agaty Anacik-Kryzy i Anny Sieroń dotyczyło projektowania uniwersalnego oraz jego roli w procesie kształcenia uniwersyteckiego. Sesję naukową zamknął referat adw. Jacka Olejarza dotyczący prawnych aspektów realizacji i funkcjonowania innowacji społecznych w organizacjach pozarządowych i startupach pozytywnego wpływu.
Ważnymi elementami konferencji ukazującymi perspektywę biznesową były prezentacje związane z finansowaniem innowacji społecznych i możliwościami pozyskania na nie środków oraz pokazanie najciekawszych wdrożonych rozwiązań. Przedstawili je Adrian Migoń (Fundacja Inkubator Technologiczny i Youth Business Poland) oraz Adam Bartkiewicz z Digital Ocean Ventures. Pokazali perspektywę inwestorów, dla których ważny jest zespół przychodzący z pomysłem. Zachęcali, by szukać inspiracji do tworzenia innowacji społecznych, analizując trendy i nowe regulacje na poziomie Unii Europejskiej (np. w kontekście ESG).
Następnie przedstawiciele różnych programów umożliwiających finansowanie innowacji na różnych etapach ich rozwoju przedstawiali szanse i wymagania z nimi związane – Iwona Gawrycka reprezentowała Startup Booster SWPS, Zuzanna Kot omawiała Laboratorium Innowatora Investin, a Ewa Jakubowska zachęcała do zgłoszenia się do konkursu grantowego TransferHUB Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych. Sesja zakończyła się prezentacją wybranych, wdrożonych już innowacji społecznych. Agata Zioło z Fundacji Przedsiębiorczości Kobiet, partner projektowy Wydziału Nauk Społecznych w zakresie wspólnego rozwoju problematyki innowacji społecznych, podkreślała, że kluczowym wyzwaniem w przypadku innowacji z impaktem społecznym jest wypracowanie dochodowego modelu biznesowego. Bartosz Grześkowiak (Wydział Projektowania w Warszawie) dzielił się swoim doświadczeniem przy tworzeniu wraz ze studentami obrazkowego polsko-ukraińskiego słownika dla uchodźców. Podkreślał, jak ważne jest dostrzeżenie problemu społecznego, szybkość działania i wewnętrzna zgoda na to, że realizowany projekt niekoniecznie odpowie na wszystkie palące potrzeby. Zaś Katarzyna Janota reprezentująca spółkę Tuser, czyli aplikację pomagającą dzieciom w trenowaniu umiejętności społecznych, zwróciła uwagę na fakt, że między projektowanym a wdrażanym rozwiązaniem widać sporo różnic na plus – dzięki włączeniu końcowych użytkowników w fazę testowania.
Idea współtworzenia konferencji realizowana była w bloku związanym z równoległymi aktywnościami kończącymi pierwszy dzień. Część uczestników projektowała przyszłość w idei regeneracji i cyrkularności pod przewodnictwem Katarzyny Janoty, inni obniżali swój poziom stresu i uczyli się sprawdzonych technik radzenia sobie z nim, grając w STRESmisję z Katarzyną Barcińską, Patrycją Sawicką-Sikorą i Katarzyną Archanowicz-Kudelską. Zainteresowani inkubacją/akceleracją swoich innowacyjnych pomysłów uczestniczyli w sesji stolikowej, rozmawiając z przedstawicielami akceleratora Booster, konkursu grantowego TransferHUB, INVESTIN, Laboratorium Innowatora oraz Digital Ocean Ventures – organizacjami finansującymi innowacje na różnych etapach rozwoju.
Innowacje społeczne czyli transformacja otoczenia
Dzień drugi konferencji poświęcony był innowacjom społecznym jako działaniom ukierunkowanym na transformację otoczenia. Rozpoczął się wykładem prof. Katarzyny Januszkiewicz (dziekan Wydziały Nauk Społecznych USWPS) na temat zachowań transformatywnych w organizacjach, które oparte są na współdzieleniu wartości, współtworzeniu i współpracy (3W). Model zachowań transformatywnych (3W) został zaproponowany przez zespół badawczy zachowań transformatywnych w 2019 r., obecnie prace w tym obszarze rozwijane są na Wydziale Nauk Społecznych przez prof. Katarzynę Januszkiewicz, dr Magdalenę Kubów i dr Karolinę Osterczuk. Podejście zaproponowane podczas wykładu odnosi się do założenia, że jesteśmy transformatywni, czyli innowacyjni – transformujemy nasze otoczenie, mamy wpływ i poczucie sprawstwa. O sprawczości jako szczególnej kompetencji innowatorów/innowatorek społecznych było podczas różnych części tegorocznej konferencji sporo.
Profesor Katarzyna Januszkiewicz zwróciła uwagę na to, że organizacje poszukują dziś narzędzi wspierających procesy wdrażania zmiany i podkreśliła, że środowisko akademickie zauważa tę potrzebę świata biznesu i rozumie, że może na nią odpowiedzieć jedynie w interdyscyplinarnych zespołach badawczych. Na Uniwersytecie SWPS trwają prace ukierunkowane na opracowanie narzędzi wspierających organizacje w zmianie. Kluczowe w tym procesie jest współtworzenie i współpraca pomiędzy sektorami, dyscyplinami naukowymi, środowiskami. Kluczowy wniosek z wystąpienia? Na tle rozwoju koncepcji zachowań transformatywnych rozwija się obecnie w naukach społecznych swoisty nowy paradygmat zarządzania – zarządzanie translacyjne.
Akademickie rozważania podczas drugiego dnia konferencji dotyczyły zarówno konkretnych obszarów analizowanych przez pryzmat pojęcia „innowacje społeczne”, jak i samych innowatorów. W pierwszym wystąpieniu Klaudia Kryńska przedstawiła temat gospodarstw agroekologicznych w Polsce i obserwacje z prowadzonego w zespole badania dotyczącego rolniczek. Następnie Andrzej Górz opowiedział o fenomenia Osiedla Jazdów w Warszawie – pojmowanego w kategoriach wspólnoty. W wystąpieniu znalazły się zarówno wątki historyczne, jak i obserwacje dotyczące współczesności. Trzeci referat autorstwa Macieja Kamińskiego poświęcony był innowacjom społecznym w miastach nadmorskich. Pokazano realizację konkretnych przedsięwzięć w miastach europejskich. Naukową sesję tego dnia zamknęło wystąpienie dr Alicji Koperskiej, która omówiła badanie empirycznedotyczące sposobu, w jaki innowatorzy społeczni mówią o wykluczeniu i o włączeniu społecznym.
Naszym zdaniem współdziałanie jest istotne dla osiągnięcia celów innowacji społecznych i maksymalizowania impaktu społecznego. Pozwala ono sięgać do różnorodnych doświadczeń i uzyskiwać wspólne rozumienie wyzwań społecznych oraz ich konsekwencji.
Uniwersytet SWPS działa dla otoczenia i we współpracy z otoczeniem. Adresujemy kluczowe wyzwania jutra
W ramach konferencji odbył się także Okrągły Stół Klimatyczny Uniwersytetu SWPS. Proponując nowatorską dla uczelni wyższych formułę okrągłego stołu dyskusyjnego, zespół stojący za tą inicjatywą miał na celu zaangażowanie różnorodnych grup interesariuszy, którzy wspólnie mogą podjąć działania na rzecz transformacji otoczenia z myślą o lepszej przyszłości. Okrągły stół klimatyczny jako format stanowił propozycję otwarcia dialogu na temat wyzwań klimatycznych w przestrzeni Uniwersytetu SWPS. Prowadzącą debatę była dr Marzena Cypryańska-Nezlek (Centrum Działań dla Klimatu i Transformacji Społecznych), a przy stole zasiedli reprezentanci sektora pozarządowego, administracji publicznej i biznesu. Celem spotkania było zbudowanie przestrzeni dialogu ukierunkowanej na wsparcie przyszłych innowatorów w projektowaniu, wdrażaniu i rozwoju inicjatyw będących odpowiedzią na najważniejsze wyzwania XXI w.
Punktem wyjścia do syskusji w ramach okrągłego stołu było założenie, że zmiana klimatu to najpilniejsze i najpoważniejsze wyzwanie, z jakim mamy obecnie do czynienia – i jednocześnie jedyne wyzwanie, które łączy nas wszystkich – natomiast tym, co nas scala, jest dążenie do zmiany na poziomie systemowym. W całej złożoności stojących przed nami wyzwań potrzebujemy współdziałania: współpracy między sektorami i dialogu między pokoleniami.
Konferencję zamknęła sesja prowadzona przez studentów. Jej celem była dyskusja na temat współczesnych wyzwań, networking oraz prezentacje najciekawszych projektów. Osoby studiujące na różnych wydziałach Uniwersytetu SWPS i Uniwersytetu Europejskiego Viadrina przedstawiały propozycje innowacji społecznych odpowiadających na współczesne wyzwania. Tematami, które dostrzegli i zaadresowali, były m.in: zmiany międzypokoleniowe i starzenie się społeczeństwa, stres i wypalenie zawodowe, bezdomność i ubóstwo, dysleksja wśród dzieci, rozwój sztucznej inteligencji i brak umiejętności cyfrowych, zmiany klimatyczne.
Działamy w bardzo różnych dziedzinach, realizując różne cele specyficzne, ale to, co nas łączy – to dążenie do pozytywnej zmiany społecznej.
Zaproponowali rozwiązania wykorzystujące współczesne technologie, takie jak VR, platformy, social media, eye-tracking. Zastosowane zostały w projektach: Vice Versa – mentoringu odwróconym w firmach, EduSim – platformie edukacyjnej, aplikacji Zenbot – pomagającej w redukcji stresu, platformie edukacyjnej EduEmpower Research Club – wspierającej ograniczenie wypalenia wśród studentów oraz Neuro Legado – platformie pomagającej dzieciom z dysleksją w środowisku szkolnym. W swoich rozwiązaniach autorzy projektów zaplanowali współpracę z organizacjami pozarządowymi (Ageing Joyfully Together – projekt dla osób starszych) oraz warsztaty edukacyjne wykorzystujące AI (Summer School). Jeden z innowacyjnych projektów dotyczył zaprojektowania lampki, która emituje światło dzięki energetycznym grzybom (EcoLumus).
Równolegle do prezentacji studenckich odbywał się warsztat „Kreatywne rozwiązywanie problemów eko: techniki, sposoby, tricki”, prowadzony przez dr Joannę Kwaśniewską z Wydziału Psychologii w Warszawie USWPS. Prowadząca podzieliła się sprawdzonymi kreatywnymi technikami rozwiązywania problemów.
Pośród kluczowych wniosków płynących z konferencji należy podkreślić, że bez względu na kontekst tematyczny projektowanej zmiany społecznej, rozwiązania powinny opierać się na współpracy i współdzieleniu wartości.
Konferencja współtworzona była na zasadach partycypacyjnych, w interdyscyplinarnym zespole kierowanym przez dr Karolinę Osterczuk, którego aktywnymi uczestnikami i uczestniczkami byli:
- Katarzyna Barcińska,
- Aleksandra Becker,
- dr Marzena Cypryańska-Nezlek,
- Iwona Gawrycka,
- Bartosz Grześkowiak,
- prof. Katarzyna Januszkiewicz,
- dr Magdalena Kubów,
- dr Agnieszka Młodzińska-Granek,
- Małgorzata Nadziejko,
- dr Patrycja Radek,
- dr Mikołaj Rogiński,
- dr Włodzimierz Świątek.
Spotkajmy się w 2026 r.
Czwarta edycja konferencji z cyklu „Innowacje społeczne” planowana jest na wiosnę 2026 r. Cykl będzie kontynuowany w dwuletnim trybie.
Zobacz inne aktualności
