Od „Matrixa” do „Westworld” – jakie wizje AI kreuje popkultura? Przeczytaj raport
Zapraszamy do lektury wyjątkowego przeglądu narracji na temat sztucznej inteligencji w filmach i serialach z gatunku science fiction. Raport „Popkulturowe wizje AI” został zrealizowany na zlecenie fundacji Wikimedia Europe pod kierunkiem dr. Kuby Piwowara. Treść przygotowały osoby studiujące na kierunku School of Ideas: projektowanie innowacji na USWPS w Warszawie. Raport stanowi nie tylko analizę najciekawszych ujęć AI w popkulturze – może okazać się także cennym źródłem wiedzy dla biznesu.
Sztuczna inteligencja = przyszłość
Lata 20. XXI wieku zrewolucjonizowały podejście do interakcji człowieka z AI, a związana z nią technologia przechodzi błyskawiczną ewolucję. Sztuczna inteligencja jest w popkulturze często przedstawiana jako kluczowy gracz w przyszłości gospodarki, ale czy to wyobrażenie znajduje odzwierciedlenie w rzeczywistych inwestycjach i strategiach biznesowych?
Niniejszy projekt badawczy, który podejmuje się odpowiedzi na powyższe pytanie, powstał dzięki skrupulatnej analizie, jaką studenci i studentki School of Ideas na Uniwersytecie SWPS przeprowadzili między październikiem 2022 r. a styczniem 2023 r. Podstawowym źródłem danych były filmy i seriale z gatunku science fiction, w których technologia – czy też, mówiąc precyzyjniej, sztuczna inteligencja – pełniła istotną rolę w fabule.
Nasze myślenie często oscyluje między scenariuszem triumfu człowieka a zwycięstwem złowrogich maszyn. I zaskakująco często porusza się po ścieżkach wydeptanych nie przez firmy konsultingowe czy analityków biznesowych, ale raczej przez pisarzy i scenarzystów.
Kto się boi AI?
Raport „Popkulturowe wizje AI” został przygotowany w oparciu o 2 komponenty:
- rozbudowane badanie jakościowe, oparte na analizie filmów/seriali science fiction (interpretacja wybranych tekstów kultury oraz zastosowanie techniki badawczej tzw. Wydobywania Metafor Zaltmana – czyli analizy metafor głębokich w marketingu),
- wykorzystanie badania ilościowego, które zostało zrealizowane przez firmę badawczą Ipsos w maju 2023 r. na reprezentatywnej próbie 1008 Polaków i Polek metodą CAPI (Computer Assisted Personal Interview).
We wszystkich pytaniach odnoszących się do poszczególnych obszarów, w których AI może być wykorzystywana, blisko 25–30 proc. badanych wskazywało, że wzbudza ona tyle samo obaw, co nadziei. Wskazuje to na niepewność ankietowanych, dotyczącą możliwości wpływu sztucznej inteligencji na życie człowieka. Udało się jednak wyodrębnić kluczowe obszary, na które zdaniem badanych sztuczna inteligencja będzie wpływać najmocniej: to medycyna i ochrona zdrowia. Odpowiedź tę wskazało 40 proc. respondentów. Dalej badani wskazali wojskowość i bezpieczeństwo oraz będącą dość ogólną kategorią pracę zawodową. Respondenci często wymieniali również finanse i usługi bankowe.
Największe zaniepokojenie budziła perspektywa tego, że sztuczna inteligencja mogłaby przybierać ludzką postać (48 proc), uniezależnić się od człowieka (47 proc.) czy też tworzyć bliskie relacje z ludźmi (45 proc.). Natomiast najwięcej nadziei badani wiązali z faktem, że sztuczna inteligencja prawdopodobnie nie wymknie się spod kontroli państwa lub Komisji Europejskiej (19 proc.), z jej powszechną dostępnością (17 proc.) oraz potencjałem autonomicznych samochodów (15 proc.).
Czego popkultura może nauczyć biznes?
Raport „Popkulturowe wizje AI” to cenne źródło wiedzy dla biznesu, który pragnie lepiej zrozumieć i wykorzystać postawy potencjalnych konsumentów wobec sztucznej inteligencji.
Opracowanie podkreśla, że myślenie w kategoriach narracji jest niezbędne w prowadzeniu biznesu. Nasze codzienne życie, rozmowy i wspomnienia pełne są opowieści. Dlatego przyszłość, w tym także przyszłość biznesu, będzie kształtowana zarówno przez nowe technologie, jak i narracje, które wokół nich tworzymy. Narracja jest podstawą budowania wizerunku i konkurencyjności organizacji.
Wizerunki (przedsiębiorstwa, managera, zespołów) są olejem napędowym tego, w jaki sposób firmy komunikują się z otoczeniem społecznym, biznesowym, z klientami i klientkami. Narracje o AI w popkulturze, takie jak te przedstawione w filmach z serii „Matrix” czy w „Blade Runner 2049”, mogą pomóc firmom w tworzeniu bardziej przemyślanych strategii komunikacyjnych. Analizując te utwory, biznes może lepiej zrozumieć obawy i oczekiwania klientów, co pozwala na skuteczniejsze budowanie zaufania i wizerunku firmy.
Popkultura dostarcza biznesowi również bogatej bazy scenariuszy, które mogą inspirować do innowacji. Firmy mogą czerpać z tych wizji, aby tworzyć innowacyjne produkty i usługi. Wystarczy przytoczyć przykład AI jako narzędzia do zarządzania ryzykiem i zwiększenia efektywności operacyjnej, pokazanego w „Raporcie mniejszości”.
Jeśli z jednej strony porównamy filmy czy seriale science fiction, a z drugiej zobaczymy, co mówią do nas firmy technologiczne, takie jak Google, Amazon, Facebook czy OpenAI, to okaże się, że mamy i tu, i tu do czynienia z bardzo charakterystycznym rozszczepieniem. Jedną wizją, która mówi o AI jako o leku na całe zło, remedium na wszystkie bolączki i problemy – w przypadku organizacji może to być np. obniżenie kosztów czy optymalizacja procesów. Z drugiej strony mamy opowieść o sztucznej inteligencji, która będzie nas prześladować, być może nawet zabijać (jeżeli nie ludzi, to firmy). Te wizje są tylko pozornie sprzeczne. W obu przypadkach mówimy tu o próbie poradzenia sobie z sytuacją, w której trzeba coś zrobić ze sztuczną inteligencją – zastanowić się, co z niej wyniknie. To jest pytanie, które zawsze pozostanie otwarte, ale w poszukiwaniu odpowiedzi bardzo pomocne mogą być treści popkultury, które omawiamy w raporcie.
Poznaj School of Ideas i projektuj dla ludzi
School of Ideas to studia wykorzystujące praktyczną wiedzę, metody i narzędzia z różnych dyscyplin – kulturoznawstwa, socjologii, antropologii i psychologii. Wszystko po to, by wprowadzić osoby studiujące w świat pracy kreatywnej związanej z projektowaniem usług oraz procesów społecznych i biznesowych.
Dowiedz się więcej o kierunku:
School of Ideas: projektowanie innowacji
kulturoznawstwo
stacjonarneNasza uczelnia od wielu lat prowadzi edukację w zakresie szeroko rozumianego projektowania skoncentrowanego na człowieku i jego potrzebach. Wierzymy, że dobrze zaprojektowana innowacja – zarówno produkt, jak i usługa, proces lub interwencja – jest w stanie poprawiać jakość naszego życia. Dlatego w ofercie naszej uczelni są m.in. takie studia wyższe, jak: School of Form z wzornictwa, UX Research & Design, Psychologia sztucznej inteligencji czy studia podyplomowe związane z Service Designem. Na studiach School of Ideas kształcimy specjalistów zaopatrzonych w wiedzę humanistyczną i społeczną gotowych do diagnozowania rzeczywistości i animowania zmian w dominującym obszarze gospodarki – czyli usługach.
Poznaj naszą ofertę kierunków związanych z projektowaniem
Zobacz inne aktualności
